Czytelnicy niniejszego cyklu zapewne nie będą mieli problemu z odpowiedzią na pytanie będące tytułem dzisiejszego artykułu, ponieważ prawa zatrzymanego zostały wymienione w naszej ostatniej publikacji (https://www.prk-adwokat.pl/jakie-prawa-przysluguja-zatrzymanemu/ ).
Wobec faktu, iż prawo do skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika już na początkowym etapie postępowania karnego ma na celu najpełniejszą ochronę praw przysługujących zatrzymanemu, przypominamy, że osoba zatrzymana przez policję ma prawo do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego oraz na żądanie zatrzymanego należy mu umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią rozmowę.
Ponadto o powyższych prawach funkcjonariusz policji ma obowiązek natychmiast poinformować zatrzymanego, a wynika to z regulacji zawartych w art. 244 § 2 oraz 245 § 1 k.p.k.
Pamiętać należy, że osoba zatrzymana nie jest stroną postępowania karnego, dlatego adwokat lub radca prawny, z którego pomocy korzysta zatrzymany nie jest jego obrońcą, tylko pełnomocnikiem.
Zgodnie z art. 87 § 2 k.p.k.: „Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu”.
Dopiero po uzyskaniu statusu podejrzanego przez osobę zatrzymaną, adwokat lub radca prawny staje się jego obrońcą (o różnicach pomiędzy osobą podejrzaną, a podejrzanym pisaliśmy w poprzednim artykule https://www.prk-adwokat.pl/zatrzymanie-przez-policje-kiedy-policja-ma-prawo-a-kiedy-obowiazek-zatrzymania/).
Z wieloletniego doświadczenia naszych prawników wynika, że w znacznej większości spraw w postępowaniu karnym kluczowe są pierwsze czynności po zatrzymaniu, dlatego dla najpełniejszego zabezpieczenia praw osoby zatrzymanej skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego już na tym etapie postępowania jest bardzo ważne.
Zadaniem profesjonalnego pełnomocnika jest zapewnienie realizacji wszystkich praw zatrzymanego, a tym samym zadbanie o prawidłowość w wykonywaniu czynności podejmowanych przez funkcjonariuszy policji w toku postępowania przygotowawczego.
Ponadto należy pamiętać, że profesjonalny pełnomocnik osoby zatrzymanej może w imieniu zatrzymanego wnieść zażalenie na zatrzymanie, o którym opowiemy w kolejnym artykule.
Niestety w polskim prawie osoba zatrzymana, która nie jest w stanie ponieść kosztów profesjonalnego pełnomocnika, nie może ubiegać się o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego z urzędu, tym samym jak wskazuje wielu prawników – pozostaje ona pozbawiona profesjonalnej pomocy prawnej.
Od lat prawnicy apelują o dokonanie zmian w ustawodawstwie w w/w zakresie, które urzeczywistniłyby skuteczność prawa do obrony poprzez wyznaczenie zatrzymanemu adwokata lub radcy prawnego z urzędu.
Jedną z inicjatyw w zakresie zmian w obecnie obowiązującym prawie jest podjęta przez Naczelną Radę Adwokacką (dalej: NRA) uchwała nr 12/2020 z dnia 8 maja 2021 roku w sprawie złożenia w interesie publicznym petycji dotyczącej zmiany ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego.
Założeniem powyższej uchwały jest wystąpienie do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z petycją w interesie publicznym w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu zmianę przepisów Kodeksu postępowania karnego.
Proponowana przez NRA zmiana zakłada, że osobie zatrzymanej, nie korzystającej z pomocy ustanowionego w sprawie adwokata lub radcy prawnego, która chce z takiej pomocy skorzystać, należy wyznaczyć adwokata lub radcę prawnego z urzędu przed przystąpieniem do czynności procesowych z udziałem zatrzymanego.
Ponadto propozycja NRA zakłada, że podczas wykonywania czynności procesowych lub dowodowych z udziałem zatrzymanego należy wykonać te czynności z udziałem adwokata lub radcy prawnego, w tym ustanowionego z urzędu.
Niestety na chwilę obecną Ministerstwo Sprawiedliwości nie zapowiedziało żadnych zmian w prawie w w/w zakresie.
apl. adw. Wiktoria Qader
Źródła:
– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks postępowania karnego,
– uchwała Naczelnej Rady Adwokackiej nr 12/2020 z dnia 8 maja 2021 roku w sprawie złożenia w interesie publicznym petycji dotyczącej zmiany ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego.