W niniejszym artykule przedstawimy przesłanki zatrzymania procesowego osoby podejrzanej określone w art. 244 § 1 – 1b kodeksu postępowania karnego, które dzielimy ze względu na swój charakter na fakultatywne i obligatoryjne.  

Jednocześnie artykuł stanowi początek cyklu, w którym przedstawimy prawa oraz obowiązki osoby zatrzymanej przez uprawnione do tego organy.

Przed przystąpieniem do omówienia powyższego tematu należy wyjaśnić kim jest osoba podejrzana i czym różni się od podejrzanego.

Osoba podejrzana to osoba, którą podejrzewa się o popełnienie przestępstwa, nie jest ona stroną postępowania karnego. 

Podejrzany to osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego (art. 71 § 1 k.p.k.). Podejrzany jest stroną postępowania karnego. 

Kiedy policja ma prawo zatrzymać, a kiedy policja zatrzymuje?

Przedmiotową kwestię reguluje art. 244 § 1 – 1b kodeksu postępowania karnego. 

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 244 §1 i §1a k.p.k. „policja ma prawo”, podczas gdy treść art. 244 § 1b k.p.k. rozpoczyna się od „policja zatrzymuje”. 

Jest to istotne, ponieważ art. 244 § 1b k.p.k. nakłada na policję obowiązek zatrzymania osoby podejrzanej, wobec czego w określonych przez przepis przypadkach zatrzymanie przez policję ma charakter obligatoryjny, podczas gdy art. 244 §1 i §1a k.p.k. daje policji uprawnienie do zatrzymania osoby podejrzanej.

Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo oraz:

– zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości;

– istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

Ponadto policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi (art. 244 § 1a k.p.k.). 

Policja zatrzymuje osobę podejrzaną:

– jeśli przestępstwo, o którym mowa w art. 244 § 1a k.p.k., zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.

Pamiętać należy, że powyższe uprawnienia przysługują również organom Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Krajowej Administracji Skarbowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Żandarmerii Wojskowej, w zakresie ich właściwości. 

Jednocześnie zgodnie z przepisami ustawy o policji, funkcjonariusze wykonując czynności zawodowe mają uprawnienie do zatrzymywania osób w w/w wypadkach, ale zwrócić należy uwagę na treść art. 15 ust. 3 ustawy o policji, który stanowi, że zatrzymanie osoby może być zastosowane tylko wówczas, gdy inne środki okazały się nieskuteczne. 

Zapraszamy do śledzenia kolejnych artykułów z cyklu „Zatrzymanie przez policję? Poznaj swoje prawa”, w których przedstawiać będziemy prawa i obowiązki zatrzymanego. 

 

autor: apl. adw. Wiktoria Qader